De moord op mijn zus was 48 jaar terug niet alleen een trauma voor mijn vader, moeder en mij

21 augustus 1977 overleed mijn zus ten gevolge van een schedelbasisfractuur die ze de dag ervoor had opgelopen doordat een alcoholist voor de zoveelste keer achter het stuur van zijn auto was gekropen en ook te hard rijdend een vrolijke puber van 17 aanreed die samen met haar vriendin op weg was naar Kerkrade Centrum voor een ongedwongen stapavond. Die bewuste zaterdagavond veranderde in een ramp voor Peter, Nely en John Kistermann en vele anderen. Mijn vader Peter en moeder Nely vertrokken die avond op weg naar Brunssum voor de verjaardag van tante Annie die enkele dagen van tevoren 40 was geworden en waar de hele familie Homminga bijeen kwam. Ze arriveerden op de plek des onheils waar mijn zus in een ambulance werd afgevoerd en haar vriendin ontredderd stond bij Rita’s fiets. Wat was het “traumavirus” op dit moment al ver verspreid met alle hulpverleners in actie en toekijkende/helpende passanten.

Op het moment van het fatale incident stond ik als vijftienjarige een biertje te drinken aan de bar, terwijl mijn vriend Wim op de dansvloer stond te dansen met een mooie meid op John Paul Young’s: “Standing in the rain”. Opeens bekroop me een akelig gevoel dat ik niet kon beschrijven, maar achteraf wel kon duiden daar dit precies het moment was van de moordaanslag op mijn zielsverwante zus Rita. Ik ben weggerend van de dancing aan de Markt naar ons favoriete alternatieve café Cosy Corner op zoek naar Rita waarmee ik vanaf mijn dertiende om de week op zaterdagavond samen op de fiets heenreed. Alleen die avond was ik al eerder op stap daar Rita’s vriendin Jacqueline met haar naar de Maria Gorettikerk wilde voordat zij naar de Cosy Corner zouden komen. En daar werd ik deelgenoot van het inmiddels verder verspreide “traumavirus”. Klasgenoot Marion stond te huilen met haar vriendinnen en vertelde dat mijn zus betrokken was geraakt bij een vreselijk incident aan de Kruisstraat. Ik ben weer in paniek weggerend op zoek naar de dichtstbijzijnde telefooncel op de Markt en kon natuurlijk niemand bereiken daar pap en mam op weg waren naar oom Herman en tante Annie. Uiteindelijk belde ik daar en kwam oom Hein mij ophalen en gingen we naar het politiebureau in Kerkrade waar ik direct in contact kwam met de dader die werd afgevoerd naar zijn cel. Geen idee waarom we daarheen reden, maar ik bleef maar dat ontredderde, verwarde gezicht zien van de man die ik jaren later nog vaker zou tegenkomen op diverse wijzen.

Uiteindelijk werd ik rond 22.00 uur herenigd met mijn ouders in het Weverziekenhuis te Heerlen (later Atrium en nu Zuyderland) waar de situatie kritiek bleef. “Een dubbeltje op zijn kant” werd gezegd door de arts in dienst. En midden in de nacht zijn we uiteindelijk naar huis gegaan. Van echt slapen kwam niet veel en ik herinner me een stortvloed van tranen en uiteindelijk vatte ik slaap. De volgende ochtend wilde pap een kaarsje aansteken in de Antonius van Paduakerk en bleven mam en ik met Robbie de Welsh Terriër thuis totdat de telefoon ging en het bericht kwam dat het slechter ging met Rita. En alweer zag ik me rennend door de straten van Kerkrade naar pap toesnellen. En daar stapten we allen in een status van intens verdriet en wegebbende hoop in de auto en zette pap mam en mij af in de Hertogenlaan bij opa en oma Homminga. Oom Ed en pap gingen samen naar het ziekenhuis om meer te horen over de toestand van Rita en kwamen na een tijd terug in de woning van opa en oma waar al meer familieleden zich verzameld hadden in een soort episch centrum van verdriet. Volgens mij nam Ed het voortouw en vertelde hij samen met pap het slechte nieuws dat Rita was overleden ten gevolge van de schedelbasisfractuur. Ook al zou ze het gered hebben dan was de hersenschade en de gevolgen hiervan niet te overzien. De stortvloed aan tranen nam toen logischerwijs toe en er werd geschreeuwd, gejankt zoals ik nooit eerder had ervaren in mijn leven. En vanaf dat moment verspreidde het “traumavirus” zich steeds meer en meer en ervaarde ik jaren later en zelfs nu nog na 48 jaar hoeveel impact dit dat op oud klasgenoten gymnasium Rolduc en Antonius Doctor College waar Rita net was overgestapt naar het atheneum.

Pap en mam wilden even alleen hun verdriet delen en trokken zich terug in de kleine logeerkamer waar ik wel eens had overnacht bij opa en oma toen ze vertrokken uit de grote woning in Bleijerheide. Ik ontdekte pas later dat pap en mam niet meer in de woonkamer aanwezig waren en ging op zoek naar hen in de logeerkamer.

In de verduisterde ruimte door gordijnen lagen mijn liefste pap en mam daar zo intens troosteloos te huilen in elkaars armen. Ik kon maar een korte blik op hen werpen en ze zagen mij niet eens. Er werd geschreeuwd: “we hebben nu niets meer, ga weg , ga weg, wij willen alleen zijn. Ontredderd en zielsalleen liep ik weg en ik weet niet meer waarheen. Achteraf bleek dat een diep trauma zich in mij genesteld had waar ik maar niet vanaf kwam met jarenlange nachtmerries, slaapwandelen en zelfs het tijdens een van mijn slaapwandelingen het slaan van mijn moeder waardoor zij een bloedneus opliep. Mijn vader ontwikkelde de ene na de andere hernia en mijn moeder kreeg steeds meer longklachten.

Maar ook anderen ervaarden hun eigen trauma dat bleek des te meer tijdens vele afspraken die ik na het overlijden van mijn moeder dit jaar plande met vele vrienden, familieleden of bekenden. Iedereen heeft zijn eigen verhaal in kader van het “traumavirus”

Nicht Regina zag alle ooms en tantes af en aan komen bij opa en oma Homminga terwijl zij bij haar andere grootouders verbleef aan de overkant van de straat en nicht Ine vertelde over het gekrijs en geschreeuw waar de Homminga’s hun gevoel in uitersten kunnen laten blijken van schateren van lachen tot intens verdriet wat zij daar als 19-jarige ervaarde.

Ik weet nog goed hoe ik samen met haar en tante Hanne in haar rode eend stapte om thuis kleren uit te zoeken om Rita op te baren in haar doodskist. Ik zie me nu nog zitten in de auto voor het huis waarheen ik dit jaar nog mijn verhuisspullen uit Maastricht zat te verplaatsen. Ze vroegen me goed voor pap en mam te zorgen op een liefdevolle wijze. Hoe extreem ik dit de afgelopen jaren heb gedaan, hadden zij niet kunnen bevroeten

Ik heb mijn zus nog lang levend gehouden door veel muziek te luisteren waarvoor we samen hard gewerkt hadden en zeker Fleetwood Mac’s Songbird liet me denken aan de eindeloze liefde die ik tot op de dag van vandaag voor haar voel. Rita was mijn soulmate en wellicht een protectieve factor in mijn kwetsbare tijd als jonge Sjonnie en vooral lieve deelgenoot, speelkameraad, stapmaatje e.d. Ik was er ook voor haar toen ze enkele dagen voor haar dood heftig zat te huilen om de dood van Elvis Presley. Ik was verbaasd want echt fan was ze zeker niet, maar wellicht was het de naderende dood die ze feilloos aanvoelde zoals ook mijn pap 2005 en mam 2025 voordat ze uiteindelijk overleden. Ik troostte haar en liet haar focussen op de ADC-werkweek waar ze met haar klas en favoriete docent/mentor Noë naar toe zou gaan. Hij werd later ook mijn docent Duits en was een empathische man die veel verdriet had ervaren van dit grote verlies.

Ik zat in 1977 in mijn examenjaar op de Mavo en ik moest van Rita eens gaan leren daar zij harder moest werken dan ik. Ik deed te weinig met mijn talenten en daarom wilde ik onder andere ook graag de dag na het overlijden van Rita naar school. Ik kwam op school en volgde een aantal lessen en werd in de middag naar huis gestuurd. Ze konden niet adaptief reageren op mijn aanwezigheid en wellicht ook niet wat dit teweeg bracht bij andere schoolgenoten en docenten. Ik werd alleen verdrietiger daar ik thuis geen troost vond met steeds weer nieuw bezoek en dan werd ook nog alcohol geschonken? Ik kon daar niet bij daar mijn zus hierdoor om het leven was gekomen.

Zo had iedereen op z’n eigen wijze te maken met de gevolgen van dit trauma. De erkenning van trauma kwam te laat voor pap, mam en mij en ook andere familieleden en vrienden/bekenden. De eerste psycholoog/psychiater die trauma echt theoretisch beschreef was Pierre Janet (eind 19e eeuw). Na WO I sprak men van “shell shock” bij soldaten – dit was een vroege erkenning dat oorlogservaringen blijvende psychische schade konden veroorzaken. En na de Vietnamoorlog (jaren ’70) kregen veel Amerikaanse veteranen ernstige klachten. Dit leidde ertoe dat Posttraumatische Stressstoornis (PTSS) in 1980 officieel werd opgenomen in de DSM-III (het diagnostisch handboek van psychiaters).

De formele erkenning als officiële diagnose (PTSS) kwam pas in 1980, vooral dankzij onderzoek van psychiaters zoals Judith Herman, Bessel van der Kolk en anderen die voortbouwden op de ervaringen met oorlogsveteranen ten aanzien van andere ervaringen.

Pap, mam en ik zouden na 1977 de diagnose gekregen kunnen hebben. En als ik voor mezelf spreek denk ik dat ik zeer zeker deze diagnose zou hebben gekregen in verband met dagelijks ervaren klachten waarover ik eerder schreef zoals nachtmerries, slaapwandelen en ook andere gerelateerde klachten waarbij ik mijn zus jarenlang niet kon loslaten. Hebben omstanders dat ook zo ervaren of zagen ze mij alleen hard studerend/werkend door het leven gaan met steeds een glimlach op mijn gezicht?

Welke impact heeft de moord op Rita wel niet gehad op vriendin Jacqueline die het allemaal meemaakte en er jaren later nog wel eens over sprak als ze op bezoek kwam en speelde dit ook zo’n rol dat ze later op onnatuurlijke wijze om het leven kwam net als Rita's andere hartsvriendin Marion? Het “traumavirus” bleek genadeloos.

Ik gebruik de term “traumavirus” metaforisch zoals trauma zich ook kan verspreiden als een virus en dat kan binnen groepen of gemeenschappen als collectief ervaren trauma zelfs generaties later.

Of zoals binnen families: onopgeloste trauma’s van ouders kunnen onbewust worden doorgegeven aan hun kinderen (transgenerationeel trauma). Bijvoorbeeld via opvoedingsstijl, emoties die niet besproken worden of destructieve patronen.

Ik gaf laatst op een terras in Sittard bij een lunch en gesprek met familieleden aan dat ik niet koos voor een relatie en wellicht ook niet voor kinderen, omdat ik dat hun niet kon aandoen. Voelde ik dit al onbewust aan al die jaren terwijl ik nog niet in de psychologie gedoken was? Trauma nestelt zich in je systeem en kan steeds weer opnieuw actief worden, waardoor het lijkt alsof het telkens opnieuw “besmettelijk” is binnen relaties of systemen.

Ik ga nog het boek lezen van een bekende psychiater die hierover schrijft: Bessel van der Kolk (o.a. in The Body Keeps the Score), waar hij uitlegt dat trauma in het lichaam en gedrag opgeslagen blijft en dus ook impact heeft op de volgende generatie of omgeving.

De effecten zijn bij mij ook nog steeds voelbaar zoals mijn reacties op fietsers die roekeloos rijden of mensen die grensoverschrijdend gedrag vertonen op het werk of privé en mensen die met alcohol op gaan rijden. Deze triggers zijn zo extreem dat je lichaam vanzelf reageert voordat je er over kunt nadenken.

Velen dachten dat Rita was overleden aan een ongeluk en tijdens de uitvaart van mijn moeder dit jaar vertelden ritueel begeleider Lidwine Boots afwisselend met mij het levensverhaal van mijn moeder Nely waarvoor ik bleef zorgen tot aan haar dood. Tijdens de afscheidsdienst op Chateau St. Gerlach Valkenburg op mams verjaardag benoemde ze zo mooi dat de wrede dood op Rita “moord met voorbedachten rade” was. Hoe ze dit beschreef raakte me zeer diep en gaf met het gevoel gehoord, gezien en erkend te zijn in mijn gevoelens.

Op 21 augustus 1977 werd Rita op de Kruisstraat aangereden. Ze stierf helaas een dag later in het ziekenhuis.

Als iemand met te veel alcohol op achter het stuur van zijn auto kruipt en een dodelijk ongeluk veroorzaakt, mag je over moord met voorbedachten rade spreken.

Maar wat koop je voor beschuldigingen als je leven in scherven uiteen is gevallen, als de ergste nachtmerrie uitkomt voor ouders: het verliezen van hun kind.

Ouders die een kind hebben verloren, vertellen mij vaak dat er twee levens zijn: een leven voor en een leven na de dood van hun kind.

een leven waarin je jezelf overeind probeert te houden met alle verdriet en gemis dat als een loden deken over je heen valt.

Dit verdriet en gemis een plaats geven in je leven doet ieder op een eigen manier.

De een wil er over praten terwijl de ander juist door bezig te zijn met werk, het verdriet even probeert te vergeten.

Verdriet uit zich vaak in psychosomatische klachten.

Je kunt elkaar kwijtraken.

Als kind van intens verdrietige ouders probeer je hun verdriet, hun gemis op te vangen en zet je je eigen gevoelens misschien ongemerkt opzij.

Het leven wordt nooit meer als van tevoren, maar je moet verder.

Het leven gaat door, of je nu wilt of niet.

Hoe pak je de scherven van het leven weer op?

Hoe lijm je de scherven aan elkaar?

Met de moed der wanhoop hebben Nely, Peter en John ieder op hun eigen manier hun best hiervoor gedaan.

En we deden het ook op ieders eigen wijze en de omgeving ook. Hoe gaat het met je vrouw Peter vroegen collega’s aan pap op het werk in de psychiatrie Watersley nu Koraal Sittard? In de winkels vermeden andere buurtbewoners mam en zo ook op school bij mij. Het is zo vreemd dat mensen je sterkte wensen wat je juist niet moet doen bij het verwerken van een trauma. Dat deed ik deels op een andere wijze om mam te troosten die er samen met pap niet over kon praten, maar wel met mij.

Mijn vader heb ik alleen zien huilen toen zijn hond Scotty in 2001 werd ingeslapen en ik ging niet naar mijn managementvergadering in Utrecht en moest gewoon bij pap zijn. Ik kon alleen met pap af en toe over gevoelens praten als we samenliepen naar voetbalwedstijden van Roda JC. Ja en met mam moest ik soms haar lange huilbuien stoppen en samen zongen we dan onze eigen versie van de songs Rob de Nijs: “Open einde” of Robert Long’s: “Flink zijn” en hielden we stevig elkaars handen vast.

Flink zijn/sterk zijn was meer het motto dan het verwerken van een trauma.

Heel mooi hoe een lieve ex-collega me aansprak over het thema trauma tijdens mijn verhuizing “back to Churchtown”. Thanks Andrea voor deze passende woorden: “na delen komt pas het helen”. Een trauma poets je niet zomaar weg. Ik vergat steeds de exacte sterfdag van mijn zus ook doordat ze een dag later pas stierf net als mijn vader.

Op 21 augustus 2004 was ik met soulmate Sanne op Lowlands en bezochten we ook samen het optreden van Novastar. Tijdens het nummer “Never back down” brak ik en huilde ik het gehele nummer door en wist ik niet waarom. Uiteindelijk besefte ik me dat het de sterfdag van Rita was. Wilde ik dit zo graag wegstoppen? Op 16 augustus 2025 werd de registratie optreden van de Belgische band Bazart als verrassingsact 40ste editie Pukkelpop 2025 uitgezonden op tv en zongen ze een nummer dat me raakte in het Nederlands. En toen verscheen Novastar aan de piano en zong hij het originele refrein “When the lights goes down on the broken hearts” De tranen vloeiden weer ook van schoonheid en o ja het was ook de 48ste sterfdag van Elvis .

Mensen die zeggen dat je niet moet blijven hangen in het verleden weten niet waarover ze praten bij een trauma. Je kunt niet zomaar een trauma loslaten; het heeft zich in je genesteld en je lichaam en geest hebben geleerd er mee te leven en deels te helen. Zo mooi hoe ook passend Lady Gaga over trauma zingt in “Till it happens to you”.

De effecten van trauma blijven tot in het heden voelbaar en je kunt er beter mee omgaan als je bijvoorbeeld EMDR volgt of andere vormen van therapie die helaas in 1977 nog niet voorhanden waren. Triest wat het traumavirus met mensen doet en hoe het zich verspreid als een virus. Nog triester dat we niet altijd kunnen ingrijpen bij enkele oorzaken zoals verslavingen zoals waar ook de dader van de moord op mijn zus. Het transgenerationeel proces was ook bij hem van toepassing bleek later toen ik zijn nichtje mocht onderwijzen binnen de jeugdhulpverlening en ik zag hoe generatie op generatie alcohol een grote rol speelde in zijn familie. By the way ik heb hem jaren terug vergeven voor zijn daad waarover ik al eerder heb geschreven; zie deze link.

48 jaar later en ik mis ons nog steeds Rita en dit jaar nog meer daar ik sinds een dik half jaar als wees door het leven ga en niet meer kan delen wat ons ook heel bizar extra verbond; een trauma in lief en leed. Ik ben net terug van een bijzondere vakantiereis ter ere van mijn overleden mam en ik eindigde de trip tijdens het Kunst!Rasen Festival in Bonn waar ik een van mij geliefde Ierse bands zag Fountains D.C. Ik heb zo genoten van alles en de verbondenheid van jong/oud, mensen uit USA, Ierland, Mexico, Nederland, UK en Duitsland. Over transgenerationeel trauma gesproken daar weten de Ieren veel van met hun heftige bezetting en uitbuiting door de Engelsen net als andere bevolkingsgroepen in de wereld en dan is het ook heel logisch om hun menselijkheid en activisme te zien tijdens diverse optredens van Ierse acts voor de mensen in Gaza. Als ode voor de menselijkheid en eeuwige verbondenheid sluit ik af met de prachtige song met twee kanten aan het verhaal waarover Fountains DC zingt in I love you en wat heb ik dat nog lang gezongen na afloop van het concert met Gentle mijn Ierse Terriër teruglopend naar het festivalterrein afgelopen dinsdagavond; RITA IK MIS ONS

Ja en nu alleen met Gentle erbij herdenk ik volgens de traditie Rita gedurende de gehele dag o.a. tijdens lunch bij Van Oys Maastricht en café Sjiek Maastricht en lach ik naar deze mooie foto van ons beiden in goede tijden: I LOVE YOU

p.s. het was een bijzondere dag tijdens wandelingen, lunch en diner met bijzondere ontmoetingen, gesprekken en troostende woorden en geraakt/aangeraakt worden. MERCI allen.

Zie de songtekst en alle video’s van besproken songs op deze website hieronder.

I love you, I love you, I told you I do

It's all I've ever felt, I've never felt so well

And if you don't know it, I wrote you this tune

To be here loving you when I'm in the tomb

I've eddied the heart now, from Dublin to Paris

And if there was sunshine, it was never on me

So close, the rain, so pronounced is the pain

Yeah

Well, I love you, imagine a world without you

It's only ever you, I only think of you

And if it's a blessing, I want it for you

If I must have a future, I want it with you

Systеm in our hearts, you only had it before

You only opеn the window, never open up the door

And I love you, I love you, told you I do

Selling genocide and half-cut pride, I understand

I had to be there from the start, I had to be the fucking man

It was a clamber of the life, I sucked the ring off every hand

Had 'em plying me with drink, even met with their demands

When the cherries lined up, I kept the spoilings for myself

'Til I had 30 ways of dying, looking at me from the shelf

Cloud-parting smile I had, a real good child I was

But this island's run by sharks with children's bones stuck in their jaws

Now the morning's filled with cokeys tryna talk you through it all

Is their mommy Fine Gael and is their daddy Fianna Fáil?

And they say they love the land, but they don't feel it go to waste

Hold a mirror to the youth and they will only see their face

Makes flowers read like broadsheets, every young man wants to die

Say it to the man who profits, and the bastard walks by

And the bastard walks by, and the bastard walks by

Say it to him 50 times and still the bastard won't cry

Would I lie?

I love you, I love you, I told you I do

It's all I've ever felt, I've never felt so well

And if you don't know it, I wrote you this tune

To be here loving you when I'm in the tomb

System in our hearts, you only had it before

Echo, echo, echo, the lights, they go

The lights, they go, the lights, they go

Echo, echo

Selling genocide and half-cut pride, I understand

I had to be there from the start, I had to be the fucking man

It was a clamber of the life, I sucked the ring off every hand

Had 'em plying me with drink, even met with their demands

And I loved you like a penny loves the pocket of a priest

And I'll love you 'til the grass around my gravestone is deceased

And I'm heading for the cokeys, I will tell them 'bout it all

'Bout the gall of Fine Gael and the fail of Fianna Fáil

Now the flowers read like broadsheets, every young man wants to die

Say it to the man who profits, and the bastard walks by

And the bastard walks by, and the bastard walks by

Say it to him 50 times and still the bastard won't cry

Would I lie?

Bron: Musixmatch

Songwriters: Conor Patrick Deegan / Thomas Patrick Coll / Grian Alexander Chatten / Conor Patrick Curley / Carlos Ramos O'connell

Fontaines D.C. – I Love You Lyrics