Vandaag in het nieuws; kids spelen te weinig buiten; laat ze aub meer zelfstandig in de natuur spelen

Jantje Beton: buitenspelen onder druk door TikTok en volle agenda

Lees actueel nieuws onder deze actuele blog

‘Laat kinderen vaker zelfstandig in de natuur spelen’

Radboud Recharge 8 juni 2022

Buitenspeelplekken voor kinderen bevinden zich steeds vaker in de bebouwde omgeving en zien er vaak grijs uit, met weinig natuur of natuurlijke elementen. Maar juist voor buitenspeelplekken waar kinderen hun energie kwijt kunnen kan natuur iets toevoegen. Dat zagen onderzoekers van de Radboud Universiteit in een studie waarbij ruim 1500 basisschoolleerlingen hun favoriete buitenspeelplek hebben getekend en geanalyseerd. Ze publiceerden hun conclusies afgelopen week in het tijdschrift Children’s Geographies.

Na het maken van de tekening, beantwoordden de kinderen enkele vragen over wat ze op hun favoriete plek doen, waarom het hun favoriete plek is en of ze daar ook zonder begeleiding van volwassenen komen. Tot slot analyseerden de kinderen zelf hun tekeningen: was wat ze getekend hadden bijvoorbeeld natuurlijke natuur, mensgemaakte natuur, of een mensgemaakt ding? Onderzoekers Bernadette van Heel, Riyan van den Born en Noelle Aarts bestudeerden de tekeningen om een beter beeld te krijgen welke rol natuur speelt in deze buitenspeelplekken.

Zonder ouders

Gemiddeld was het aandeel groene elementen op de tekeningen iets hoger dan mensgemaakte dingen. Maar die groene elementen waren vooral ondergronden zoals gras of zand in speeltuinen. Slechts een hele kleine groep kinderen tekende een stuk natuur, zoals een bos. De getekende plekken met in verhouding meer natuurlijke natuur waren doorgaans plekken waar kinderen alleen met een volwassenen mochten komen. ‘Dat is jammer, want we zien dat 90% van de kinderen juist een favoriete plek kozen waar ze zonder volwassenen heen mogen, waar ze ongestoord hun energie kwijt konden. Daarom zeggen wij: maak natuurlijke plekken mogelijk waar kinderen zelfstandig mogen spelen’, aldus Bernadette van Heel.

‘Helaas, de stedelijkheid van deze tekeningen lijkt in lijn met andere onderzoeken die laten zien dat kinderen steeds minder in de natuur zijn’, vertelt Van Heel. ‘Dit komt niet alleen doordat kinderen drukker zijn en dus minder buitenspelen, maar ook doordat natuur of natuurlijke elementen voor veel kinderen te ver weg zijn. Kinderen komen steeds meer op door mensen aangelegde aangeharkte plekken in stedelijk gebied.’

Lagere standaarden

Alledaagse ervaringen met natuur zijn belangrijk, zowel voor het welzijn en de vaardigheden van een kind, maar ook voor het ontwikkelen van een band met natuur. En die band lijkt op latere leeftijd belangrijk te zijn voor mensen om zich in te zetten voor de natuur.

‘Er is sprake van een “geheugenverlies”: wat in onze generatie normaal is qua natuur, gaan we als de standaard zien, terwijl eerdere generaties waarschijnlijk natuur gewend zijn met bijvoorbeeld een grotere biodiversiteit. Als we ons niet bewust zijn van dit fenomeen, worden onze standaarden voor wat natuur is steeds lager. Hetzelfde kan gebeuren met wat we de norm vinden voor buitenspeelplekken’

De tekeningen zijn gemaakt tijdens ‘Alle scholen verzamelen’, de citizen science dag voor basisschoolleerlingen die jaarlijks wordt georganiseerd door de nationale wetenschapsknooppunten.

Jantje Beton: buitenspelen onder druk door TikTok en volle agenda

Buitenspelen staat nog altijd onder druk, concludeert Jantje Beton na onderzoek van Kantar Public. Dat laat zien dat 17 procent van de kinderen nooit naar buiten gaat om te spelen. In een vergelijkbaar onderzoek uit 2018 was dat nog 8 procent.

Volgens de liefdadigheidsorganisatie, die zich hardmaakt voor speelkansen voor kinderen en jongeren, is sprake van een neerwaartse trend. Ook uit een kleinere studie uit 2019 bleek al dat steeds meer kinderen nooit buitenspelen: toen was het 15 procent.

Elke dag, of nooit

Tegelijkertijd gaan vergeleken met vier jaar geleden meer kinderen iedere dag naar buiten om te spelen. In 2018 was het 1 op de 6 kinderen, nu is dat 1 op de 5. Vooral kinderen tussen de 6 en 12 jaar zoeken gaan vaak de buitenlucht in.

Het is een beetje dubbel, zegt een woordvoerder van Jantje Beton. "1 op de 5 kinderen speelt elke dag buiten, maar 1 op de 6 doet dat nooit. Alles daartussenin is teruggezakt. Het beeld is: of elke dag, of nooit."

Hoeveel uur spelen kinderen buiten?

Veertig procent van de kinderen in Nederland speelt minder dan een uur per dag buiten, blijkt uit het onderzoek van Kantar Public in opdracht van Jantje Beton. Vergelijkingen met eerdere jaren zijn er niet, omdat het voor het eerst is dat respondenten zo gericht zijn bevraagd.

Jonge kinderen spelen vaker buiten dan oudere. Per week gaat het om gemiddeld 9,5 uur. Zo'n 58 procent van de kinderen zit onder dat gemiddelde, 42 procent zit erboven.

Vooral oudere kinderen zijn vaker binnen dan buiten te vinden, zegt Jantje Beton. Volgens directeur Dave Ensberg-Kleijkers heeft dat meerdere oorzaken. Zo verkiezen veel kinderen online games of TikTok boven spelen in de buitenlucht.

Ook prestatiedruk speelt een rol, zegt hij. "We zien dat kinderen heel druk zijn. Na school zijn ze bezig met huiswerkbegeleiding of ze moeten naar allerlei sport- of muziekverenigingen. Ze moeten continu presteren en hebben een volle agenda."

Gezondheidsproblemen

Jantje Beton vraagt daarom aandacht voor het belang van buitenspelen. Vandaag is de jaarlijkse 'Buitenspeeldag', die de stichting samen met kinderzender Nickelodeon organiseert.

"Die dag blijft van groot belang", zegt Ensberg-Kleijkers. "Als mensen op jonge leeftijd al weinig aan het bewegen of spelen zijn, zie je dat zij op latere leeftijd ook inactief worden. Met alle gezondheidsproblemen van dien."

Het Kantar-onderzoek laat zien dat kinderen meer buiten willen spelen als er vriendjes meedoen en er activiteiten worden georganiseerd die passen bij hun leeftijd. De Buitenspeeldag moet daarin voorzien, met activiteiten in de buitenlucht in het hele land.